У «Задзвінні» пажанілі Цярэшку

17 студзеня на «Задзвінні» адбылася беларуская абрадавая гульня «Жаніцьба Цярэшкі». «Вяселле» адгаманіла пад народную музыку, агрымела танцамі і песнямі.

Цярэшка каху-каху,

Што ў цябе ў мяху-мяху?

Нітачкі-іголачкі

Для дзяўчат пярсцёначкі…

«Жаніцьба Цярэшкі » — абрадавая гульня-ігрышча каляднага цыкла. Традыцыйна гэта было забавай нежанатай моладзі. Некалі абрад быў прыдуманы, каб моладзь з розных вёсак магла весела перазнаёміцца паміж сабой, а потым і перасватацца.

Але нашай «Цярэшцы» аказаліся «пакорнымі ўсе ўзросты».

Увесь сэнс гульні ў тым, каб адбылося жартоўнае вяселле, з песнямі і танцамі. Бо «Жаніцьба Цярэшкі» — гэта калядная імітацыя свята вяселля, толькі не сапраўднага, а ў гульнёвай форме. «Цярэшка» адкрываў цыкл абрадавых свят беларусаў, які доўжыўся аж да Вялікага Пасхальнага посту.

Раней «Цярэшку жанілі» ў цесных вясковых хатах або ў карчме, і тых, хто жадаў ажаніцца, было так шмат, што яблыку не было дзе ўпасці. А калі пачыналіся гульні і танцы, хата, як кажуць, хадуном хадзіла. Пазней «Цярэшку жанілі» ўжо ў вясковы клубах.

Як і заўсёды на вяселлі, жаданымі гасцямі былі музыкі.

Усе маглі паспрабаваць свае сілы ў народных танцах, паскакаць «Лявоніху» разам са сваёй парай. Кажучы сучаснай мовай, гэта была «беларуская дыскатэка» ў вясковай хаце. І не кожны мог вытрымаць тэмп беларускай «Ойра-ойра»! Вось вам і нацыянальны фітнэс.

 

Гульня «Падушачка» таксама спрыяла больш блізкаму знаёмству перад «вяселлем».

Пайду я Цярэшку жаніць,

Аж мая галоўка баліць,

Аж мае ножачкі млеюць — 

Не магу за дзедам бегаць.

Аж мае ручачкі вянуць — 

Не магу на дзедзьку глянуць.

Пасля танцаў і спеваў пачалася абрадавая частка «Цярэшкі».

З удзельнікаў выбралі «бацьку» і «матку», якія і павінны былі пажаніць маладых. Пасля невялікай апытанкі хлопцаў і дзяўчат (сакрэтнай!), хто з кім жадае сыграць «вяселле», пачалася гульба.

Хлопцы і дзяўчаты станавіліся насупраць, у аднаго з хлопцаў забіралі якую-небудзь дробную рэч, а адна з дзяўчын хавала яе за спінай.

З трох разоў трэба было здагадацца, у каго з дзяўчат схаваная гэтая рэч. Калі хлопец здагадваўся — трэба было пацалаваць яго, калі не — дзяўчыны білі яго паясамі.

Наступная жартлівая гульня — «баяры», у час яе кожны знаходзіў сваю пару.

Распачыналася «вяселле»: «бацька» з «маткай» сваталі «дзетак». Раней «бацькоў» выбіралі з боку старэйшых удзельнікаў абараду, але часам гэта былі і аднагодкі, завадатары ў гульнях. Галоўнай умовай было ведаць прыпеўкі, якія заўсёды спявалі у час гульні.

Калі маладых жанілі, «бацькі» спявалі «Цярэшка-сынулечка…«, а потым і  «… наша дачушачка«,  «ой роўная парачка…«. Пару падводзілі да стала для каштавання смачнага хлеба і гарэлкі, як і на сапраўдным вяселлі, а потым танцавалі «Лявоніху».

Заканчвалася гульба няскора: пасля таго, як усіх «пажанілі», надыходзіў час для танцаў і спеваў. Часам танчылі нават і да раніцы.

Асаблівы каларыт святу ў «Задзвінні» надавала выстава ў зале, дзе жанілі Цярэшку. Тут можна было пабачыць вышываныя рушнікі, гліняны посуд і традыцыйныя лялькі з тканіны, а таксама народныя побытывыя рэчы.

Вельмі спадабалася і тое, што шмат удзельнікаў мерапрыемства прыйшлі ў нацыянальным беларускім строі. А ўваходным квітком для гасцей паслужыла стужка з беларускім арнаментам.