Кожны віцяблянін, нават той хто не ўхваляе масавыя гулянкі, мае шэраг успамінаў пад кодавай назвай «Cлавянскі базар». Наш памяркоўны Віцебск, нібыта ўвесь год назапашвае весялосць, каб у фестывальныя дні грымнуць па-даросламу.
Двухгадовыя пандэмічныя абежаваннні трохі астудзілі фестывальны дух, але ў 2022 годзе ўсё вярнулася з прыбыткам.
XXХI фэст быў мнагалюдны. Як і раней, горад запоўнілі госці, прыехаўшыя на міжгародніх аўтобусах. У гэтым годзе ў асноўным расійскія рэгіёны, былі і на літоўскіх і латвійскіх нумарах. Госці з Ізраіля таксама не абмінулі наш культурны форум увагай.
Ўсё як і мае быць у гасцінным старадаўнім Віцебску — горадзе заўжды адкрытым для добрых людзей.
Выступ тэатра «Кола»
А 500+ гадоў таму магло ў нашым горадзе нешта падобнае?
Магутная Заходняя Дзвіна, злучэнне Віцьбы і Лучосы — той шчаслівы выпадак, што ствараў вялікія гарады. Віцебск і Полацак з такіх. Рэкі — артэрыі сярэднявечнага жыцця. Міжнародныя гандлевыя шляхі тады праходзілі па вадзе. Адзін з самых вядомых — з «Вараг у грэкі», а дзе буйнее жыццё там і культура на высокім узроўні.
Таму нічога неверагоднага, калі ў XIV стагоддзі — вялікі князь Альгерд з плошчы ў Верхнім замку абвяшчаў нейкі культурны Фэст адкрытым. І, як і зараз, мясцовая шляхта, мяшчане і сяляне, радасна пляснуўшы ў далоні, прыступалі да святочнага кірмашу.
«Лялечны квартал» Фота Тэатра «Лялька»
А мо ў XVII стагоддзі пан-кашталян Міхал- Казімір Агінскі праходзіў ад Базільянскага кляштару па Рынкавай плошчы уздоўж гандляроў са Слуцкімі паясамі, бялюткімі выцінанкамі, посцілкамі, габеленамі і маляванкамі, драўлянымі і саламянымі цацкамі на прыстань да мылну, каб Турэцкі дыван набыць ці Рыжскія бурштынавыя пацеркі для сваёй жонкі.
Тэатр «Кола». Фота Вячаслава Пабядзінскага
А мо ён спяшаўся на паказ Віцебскага батлеечнага тэатру, бегла глянуўшы на «пятрушчанікаў» з Масковіі, якія дэманстравалі сялянскаму натоўпу немудрагелістыя п’ескі.
А колькі мядовай бражкі ды розных узвараў тут было выпіта, духмяных караваяў, ды вэнджаніны з’едзена!
Хваробы, войны, рэвалюцыі часова прыпынялі вэрхал, але бяда і хваробы адыходзілі, і горад пачынаў адраджэнне: жыццё радасць ізноў вярталася на плошчу.
Ў канцы мінулага стагоддзя пачалася новая творчая гісторыя
Як толькі жыццё ў незалежнай Беларусі з большага ўсталёўвалася, узнікаў вольны вецер творчасці.
Тэатр «Кола». Фота Вячаслава Пабядзінскага
Турботамі Радыёна Баса і яго сяброў, і дзяржаўнай дапамогай,18 ліпеня 1992 года адбыўся першы «Славянскі базар».
Болей 1000 удзельнікаў з розных краін прыехалі ў Віцебск. Асноўнымі сталі артысты з трох ,тады ўжо незалежных і брацкіх рэспублік — Беларусі, Расіі і Ўкраіны.
«Фестываль славянскага яднання» — так назвала музычны форум тагачасная прэса. І ён стаў сапраўдным сімвалам сяброўства і адкрытасці Беларусі і Віцебска. Удзел маладых артысаў у «Славянскім базары» быў прэстыжным і ганаровым, а перамога адкрывала шлях да вядомасці і поспеху. Віцебск ізноў загучаў не толькі ў былым Саюзе, але і далёка за яго межамі.
Горад-карнавал на адзін тыдзень
Многае змянілася ў нашай дзяржаве за 30 гадоў. Ужо не стала Радыёна Баса. А вуліцы ў цэнтры Віцебска, як і раней, на пачатку ліпеня ператвараюцца ў гучны карнавал. І калі ў 90-я было модна хадзіць на зорныя канцэрты ў Амфітэатр, то сёння пайсці на «Славянку» — гэта пайсці на шпацыр у гістарычны цэнтр.
Тут пануе дэмакратычны фестывальны дух. Артысты розных жанраў, кірмаш рамеснікаў і пах хуткай вулічнай яды ствараюць атмасферу свята і вясёлы настрой для дзяцей і дарослых. А арганізацыйна акрэслівае і робіць візуальна з’яднаным вулічны рух — Фэст «На сямі вятрах».
Лічба 7 лічыцца шчаслівай: сем цудаў свету, сем вятроў, а ўнас — сем умоўных пляцовак для ўдзельнікаў вулічнага Фэсту.
Восем гадоў таму з падачы Аляксея Сідарэнкі — былога дарэктара «Славянскага базара» і Уладзіславы Цвікі — рэжысёра КЗ «Віцебск», стыхійны рух вулічнага мастацтва стаў набываць рысы арганізованага мерапрыемства.
І у межах «Славянскага базара» з’явіўся асаблівы фестываль «На сямі вятрах». А з цягам часу і вопытам, у горадзе склаўся зручны і удзельнікам, і гледачам алгарытм.
У любы час ад раніцы да поўначы, а недзе і пазней, завітаўшы ў Цэнтр, убачыш нешта прыгожае.
Можна лічыць галоўнай пляцоўкай візітную картку нашага горда — страдаўнюю Ратушу. Калісьці, у час Магдэбургаскага прва, тут знаходзілася кіраўніцтва гораду. А зараз Абласны Краязнаўчы музей, дзе з агляднай пляцоўкі над горадам лунаюць скріпычныя акорды. «Скрыпка над горадам» — гэта так па-шагалаўскі!
З тыльнага боку Ратушы, у скверы з фантанам — месца класікі. Тут выступаюць прафесійныя аркестры з джазавымі і класічнымі мелодыямі
Выстаўка фота-клуба «Старая Ратуша»
Па вуліцы Таслтога і Суворава гучыць рок і сучасныя рытмы. Тут маюць выступ рок-групы і музыкі-адзінкі. Брэйк-дансеры і прыхільнікі хіп-хопу таксама тусуююца тут.
Стаянка перад Арт-просторай на Талстога, 7 — месца для выступу класічных танцораў. У нашым горадзе хапае сваіх калектываў — «Дарыданс», «Фэст», «Стілягі», «Дабрадзеі» і іншыя, а ў дадатак прыязджаюць розныя калектывы з Беларусі і іншых краін.
У начы тут ладзяць фаер-шоў «Agni show», «Атома», «ББ і Кэт». А ў дворыку Арт-прасторы на Талстога, 7 выступаюць паэты і барды .
У гэтым годзе тут адкрылася выстава пастаянных адлюстравацеляў вулічнага Фэсту — фотаклуба «Старая Ратуша». Фатографы штогод здымаюць цікавыя моманты і адметныя падзеі і маюць вялікую калекцыю твараў шчаслівых віцяблян. Многія наведвальнікі знайшлі сябе на фота Уладзіміра Залознага, Валерыя Нестерава, Вячаслава Пабядзінскага, Вольгі Бураковай, Генадзя Дубініна, Анатоля Пілецкага і Таццяны Лабацкай.
А Пушкінскі мост — гэта месца «Жывых статуй» ,аніматараў у казачных строях, а бывала тут ставілі рэкорды па моцнаму аўтагуку.
Фота Уладзіміра Залознага
Побач з помнікам Пушкіну месціцца сцэна на якой маюць выступ розныя танцавальныя, тэатральныя і цыркавыя студыі, напрыклад, цыркавая студыя «Амадзіна» здзіўляе гледачоў сваімі маленькімі акрабатамі.
Студыя «Амадзіна». Фота Вячаслава Пабядзінскага
Метраў 50 уверх ад Аляксандра Сяргеевіча, помніка нашаму Хатабычу, пануе тэатральны прафесійны дух Беларускага Тэатра «Лялька». Калі добрае надвор’е, то на вуліцы адбываюцца пастаноўкі, а ў дрэннае — казачнае дзейства пераносіцца ў фае Тэатра.
Восьмы «Лялечны квартал»
З мастацкім кіраўніком Віктарам Ігнатавічам Клімчуком, які аб’ездзіў паўсвету, ідэя асаблівага лялечнага фэсту проста не магла не нарадзіцца.
Віктар Клімчук адкрывае «Лялечны квартал» Фота тэатра «Лялька»
Адпраўной кропкай стала святкаванне 20-цігадовага юбілею тэатра. У 2014 годзе Тэатр упершыню стварыў першы «Лялечны квартал». З таго часу «Лялька» штогод запрашае ў Віцебск калег з Беларусі і суседніх краін на фествальны тыдзень.
У 2018 годзе праект «Лялечны квартал» набыў і сімвал — мініяцюрнае падабенства Віцебскай батлейкі, прыдуманае і зробленае мастаком Дзмітрыем Гаралевічам.
Выступ Дагестанскага тэатра лялек
За мінулыя гады Віцебск наведалі болей за 20 лялечных тэатраў з Расіі і Ўкраіны. Былі і госці з ЗША, Швецыі і Францыі.
У 2022 годзе да нас завіталі тэатры з Расіі: Белгарадскі, Дагестанскі, Пензенскі лялечныя тэатры і Андрэй Цяцюрын і яго «Карабаска» з Пярмі.
Усяго на сцэне Лялькі з поўным аншлагам прайшлі дзесяць пастановак для дзяцей і дарослых. А фіналам стала «Чарамара» Міхася Клімчука і тэатра «Лялька».
Віцебскія лялечнікі маюць высокі ўзровень, таму іх запрашаюць ладзіць пастаноўкі ў іншыя краіны.
Адна з такіх пастановак Клімчука малодшага спектакль Белгарадскага лялечнага тэатра «Гаворыць Ленінград». Ён прайшоў сцэне Дварца дзяцей і Моладзі.
Сцэнарый таксама напісала аўтар з Віцебска — Вольга Прусак, а сцэнаграфію ажыццявіла наша ж Соф’я Шахноўская.
Узнагарода ад «Лялькі». Фота Тэатра «Лялька»
Мара ж фанатаў «Лялькі», якіх у нашым горадзе расце ўжо трэцяе пакаленне — гэта ўласны лялечны фестываль.
Шэсце барабаншчыц і мажарэтак — безумоўна прыгожа, але ж гэта маюць многія. А вось лялечнага фестывалю не знайсці. Тым больш, што наша Батлейка — унікальны і амаль першы тэатр у Еўропе.
«Чарамара» Лялькі. Фота Тэатра «Лялька»
А ў нашым горадзе ўсё магчыма. У беларусаў на 2022 год адзінае жаданне: «каб настаў мір ў суседзяў».
нам Вельмі ў Віцебску не хапала ўкраінскіх сяброў. Дагестанская ежа смачная і незвычайная. Але ж боршч вельмі смачна есці з дранікамі. І беларуская вышыванка з рунамі асабліва прыгожа выглядае побач з традыцыйнымі ўкраінскімі макамі. У Віцебску ўсім добрым людзям і з усходу, і з захаду хопіць і цяпла, і ўвагі.
А мы пачынаем марыць пра наступны «Славянскі базар» і гатаваць усмешкі і апладысменты.
